Στάδια ανάπτυξης της ομιλίας του παιδιού (από 0 έως 6 ετών)!!
Ανάπτυξης της ομιλίας του παιδιού, μάς δίνει το παρακάτω κείμενο. Χρησιμοποιώντας κατά προσέγγιση την ηλικία, η λογοθεραπεύτρια διαφωτίζει γονείς και παιδαγωγούς.
0 – 6 Μηνών
Παράγει ήχους ευχαρίστησης. Αντιδρά στους ήχους και γυρίζει το κεφάλι του. Ανάλογα με τις ανάγκες του, χρησιμοποιεί διαφορετικό κλάμα. Αναγνωρίζει φωνές και γελάει όταν του μιλάνε. Μιμείται ήχους. Η φωνή του παρουσιάζει ποικιλία στην ηχηρότητα και τον τόνο. Χρησιμοποιεί χειρονομίες για να υποδείξει αυτό που θέλει.
7 – 12 Μηνών
Καταλαβαίνει το «όχι» και το «ναι». Ανταποκρίνεται στο όνομά του. Μιμείται περισσότερους ήχους. Εμφάνιση πρώτων «λέξεων», βάβισμα. Έντονα στοιχεία προσωδίας και επιτονισμού. Ακούει όταν του μιλάνε. Σιγά – σιγά αρχίζει να αλλάζει το βάβισμα και χρησιμοποιεί σκόπιμα την ομιλία. Έχει εκφραστικό λεξιλόγιο 1-3 λέξεις. Χρησιμοποιεί κυρίως ουσιαστικά. Καταλαβαίνει τις απλές εντολές.
13 – 18 Μηνών
Η ομιλία του είναι σχεδόν ακατάληπτη. Ηχολαλεί. Ακολουθεί απλές εντολές. Παράγει κάποια σύμφωνα. Εκφραστικό λεξιλόγιο 3 – 25 λέξεις ή και περισσότερες. Χρησιμοποιεί παράλληλα χειρονομίες και φώνηση.
19 – 24 Μηνών
Η ομιλία του γίνεται κατανοητή και αρχίζει να μοιάζει (σταδιακά) με την ομιλία των ενηλίκων. Εκφραστικό λεξιλόγιο 50 – 100 λέξεις ή και περισσότερες. Αντιληπτικό λεξιλόγιο πάνω από 300 λέξεις. Αρχίζει να χρησιμοποιεί προτάσεις με ουσιαστικά και ρήματα. Χρησιμοποιεί προσωπικές αντωνυμίες (εγώ, εσύ, αυτός). Απαντά στη ερώτηση «τι είναι αυτό». Ακούει ιστορίες. Ονομάζει πέντε μέρη του σώματος και κάποια οικεία αντικείμενα. Καταλαβαίνει και ακολουθεί εντολές με δυο μέρη.
2 – 3 Ετών
Η ομιλία του είναι περισσότερο κατανοητή από τους ξένους. Κατανοεί τις έννοιες «όλα» και «πολλά». Ζητά τα αντικείμενα με το όνομά τους. Προσδιορίζει διάφορα μέρη του σώματος. Εκφράζει την ανάγκη του να πάει τουαλέτα. Απαντά σε απλές ερωτήσεις. Ακούει ιστορίες και τραγούδια. Χρησιμοποιεί προτάσεις με 3 – 4 λέξεις. Κάνει ερωτήσεις χρησιμοποιώντας δυο λέξεις. Χρησιμοποιεί μερικούς γραμματικούς χρόνους, προθέσεις, άρθρα και αφηρημένες έννοιες. Καταλαβαίνει τις έννοιες ποιος, γιατί, πόσα είναι. Αντιλαμβάνεται 500 – 900 λέξεις. Εκφραστικό λεξιλόγιο 50 -250 λέξεις ή περισσότερες. Μιλάει δυνατά. Κάνει γραμματικά και συντακτικά λάθη. Παραλείπει ή αντικαθιστά κάποια φωνήματα όταν μιλάει.
3 – 4 Ετών
Ακολουθεί σύνθετες εντολές (2 – 3 μέρη). Καταλαβαίνει αντίθετες έννοιες (πάνω – κάτω, μεγάλο – μικρό). Απαντά και κάνει απλές ερωτήσεις. Εκφράζει συναισθήματα. Χρησιμοποιεί προτάσεις με 4 – 6 λέξεις. Καταλαβαίνει 1200 – 2000 λέξεις. Καταληπτότητα ομιλίας 80%. Εκφραστικό λεξιλόγιο 800 – 1500 λέξεις. Βελτιώνει τα γραμματικά και συντακτικά λάθη. Ψιθυρίζει. Χρησιμοποιεί σωστά τον πληθυντικό αριθμό, αντωνυμίες, χρόνους ρημάτων. Αντιλαμβάνεται τις έννοιες παρελθόν και μέλλον. Συμμετέχει σε συζητήσεις.
4 Ετών
Καταλαβαίνει τους αριθμούς, μέχρι το 3. Αναγνωρίζει μέχρι 3 βασικά χρώματα. Καταλαβαίνει τις έννοιες του χώρου. Καταλαβαίνει πάνω από 2.800 λέξεις. Εκφραστικό λεξιλόγιο 900 – 2000 λέξεις. Χρησιμοποιεί σύνθετες προτάσεις (4 – 8 λέξεις). Σωστή χρήση γραμματικής. Ακούει μια ιστορία και απαντά σε ερωτήσεις. Περιγράφει τη μέρα του στο σχολείο κ.α. Αναμεταδίδει ακριβώς μια ιστορία. Δίνει σύνθετες απαντήσεις. Γνωρίζει τη χρήση αντικειμένων.
5 – 6 Ετών
Γνωρίζει και ονομάζει 6 χρώματα. Ονομάζει 3 σχήματα. Καταλαβαίνει περίπου 12.000 λέξεις. Αυξάνει συνεχώς το λεξιλόγιό του. Συμμετέχει σε διαλόγους. Μετράει αυτοματοποιημένα μέχρι το 30. Συμμετέχει σε ομαδικά παιχνίδια και ακολουθεί τις οδηγίες. Σύνθετες εντολές (3 μέρη). Ονομάζει τις μέρες της εβδομάδας, αντίθετες έννοιες. Χρησιμοποιεί κλίσεις και χρόνους ρημάτων (αόριστος, μέλλοντας). Αντικαθιστά ελάχιστα φωνήματα. Γραμματικά πλήρεις προτάσεις. Επικοινωνεί εύκολα με παιδιά της ηλικίας του και με ενήλικες.
Η ανάπτυξη της ομιλίας είναι μια συνεχής διαδικασία. Το λεξιλόγιο εμπλουτίζεται συνεχώς όσο μεγαλώνει το παιδί. Ωστόσο κάθε παιδί είναι διαφορετικό και μοναδικό. Γι’ αυτό τον λόγο ίσως παρουσιάζει μικρές διαφορές από τα παραπάνω στάδια. Αν όμως η απόκλιση είναι μεγάλη καλό θα ήταν να συμβουλευτείτε έναν ειδικό. Καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη της ομιλίας των παιδιών έχει η οικογένεια και το περιβάλλον στο οποίο ζει. Η ενασχόληση με το παιδί και η εκπλήρωση των αναγκών του είναι πολύ σημαντικά στοιχεία για την ανάπτυξή του.
Πώς θα αντιμετωπίσω τη ζήλια του παιδιού μου;
Ακολουθούν κάποιες πρακτικές εισηγήσεις:
• Ασχοληθείτε εναλλάξ με τα παιδιά σας. Θα πρέπει να φροντίσετε να υπάρχει ισορροπία και να διαθέσετε ξεχωριστό χρόνο σε όλα τα παιδιά της οικογένειας
• Μην υποχρεώνετε το πρωτότοκο παιδί να «μεγαλώσει» απότομα. Αφήστε το να ζει σαν παιδί της ηλικίας του, δώστε του καμιά φορά την άδεια να είναι «μικρό»
• Ενθαρρύνετε το παιδί σας να εκφράσει όλα όσα νιώθει και δείξτε κατανόηση και τρυφερότητα. Μην επιβεβαιώνετε άθελα σας αυτό που το παιδί φοβάται, δηλαδή την απώλεια της αγάπης σας
• Αποφύγετε τις συγκρίσεις (για ομορφιά, σχολική επίδοση, αθλητικές επιδόσεις κ.λ.π.). Δεχτείτε τη διαφορετικότητα των παιδιών σας!
• Αφήστε κάποιες φορές το νεογέννητο με τους παππούδες ή με κάποιους φίλους. Έτσι θα μπορέσετε να αφιερώσετε τον ελεύθερο χρόνο σας στα άλλα σας παιδιά
• Ας έχει το κάθε παιδί και τα δικά του παιχνίδια, το δικό του χώρο (δωμάτιο ή έστω μια γωνιά ή ένα συρτάρι αποκλειστικά δικό του...). Τα αδέλφια δεν είναι απαραίτητο να τα μοιράζονται όλα και να παίζουν συνεχώς μαζί!
• Αφήστε το πρωτότοκο να αναλάβει περισσότερα καθήκοντα, αν είναι έτοιμο, αντίστοιχα όμως θα πρέπει να απολαμβάνει περισσότερα προνόμια και περισσότερη ελευθερία
• Μην κρύβεστε και μη λέτε ψέματα! Εκφράστε την ξεχωριστή αγάπη σας προς όλα τα παιδιά σας, χωρίς να φοβάστε την αντίδρασή τους
• Χρειάζεται σαφήνεια και ακρίβεια στη ρύθμιση της επικοινωνίας στην οικογένεια (ποιος μιλά και πότε, κανείς δε διακόπτεται...). Η συνεργασία στις οικιακές εργασίες, η διάταξη των θέσεων στο αυτοκίνητο και στο τραπέζι, η σειρά στο μπάνιο και στον ύπνο, το ποιος παίρνει δώρο όταν ένα από τα παιδιά γιορτάζει(!) κ.λ.π., κ.λ.π. θα πρέπει να διευθετηθούν πολύ συγκεκριμένα
• Αποφύγετε τις παγίδες του «ποιος άρχισε» και του «ποιος φταίει». Δε γίνεται να φταίει πάντα ο μεγάλος ή πάντα ο μικρός... Στηρίξετε την ικανότητα των παιδιών να βρίσκουν μόνα τους τη λύση. Τα αδέλφια πρέπει να βρουν την τάξη μόνα τους, μέσα από την εμπειρία. Μη λαμβάνετε θέση και εκφράστε την απεριόριστη αγάπη σας και στο «δύσκολο» παιδί σας. Βοηθήστε το να αποδεχτεί τη θέση και την πορεία του. Αν συστηματικά χειραγωγείται συναισθηματικά από τ’ αδέλφια του κάποιο παιδί σας, βοηθήστε το να αντιδράσει και να αναπτύξει τις συναισθηματικές του άμυνες. Αν τίθεται θέμα ασφάλειας ή συστηματικής εκμετάλλευσης, τότε παρεμβαίνετε χωρίζοντας απλώς τους «μονομάχους»
• Θέστε σαφείς κανόνες που θα εμποδίσουν την επιθετική συμπεριφορά μεταξύ τους. Για παράδειγμα: το μεγαλύτερο παιδί δε χτυπά το μικρότερο, έχει όμως το δικαίωμα να αμυνθεί εφόσον εκείνο του επιτεθεί, ή απαγορεύονται οι βρισιές, τα επίθετα, οι κλωτσιές, οι δαγκωματιές, η ρίψη αντικειμένων κ.λ.π.
• Δεχτείτε όλα τα συναισθήματα των παιδιών σας, αλλά συγχρόνως βάλτε όρια στην ανάρμοστη συμπεριφορά, θέτοντας λογικές και σταθερές συνέπειες
• Με λίγα λόγια:
1. Χαλαρώστε και προσπαθήστε να είστε ειλικρινείς με τα παιδιά σας
2. Δώστε απλόχερα αγάπη
3. Αφιερώστε χρόνο στα παιδιά σας. Μια φορά μεγαλώνουν και σας χρειάζονται...
4. Παρεμβαίνετε μόνο εκεί που είναι απόλυτα αναγκαίο
5. Θέστε ξεκάθαρα όρια και αφήστε το παιδί να υποστεί τις συνέπειες από την παράβασή τους
6. Αποδεχτείτε τη διαφορετικότητα των παιδιών σας και προπαντός
7. Ξεπεράστε την ειδυλλιακή εικόνα της οικογένειας, στην οποία όλοι είναι πάντα αγαπημένοι και μονιασμένοι!!!
Ανάπτυξης της ομιλίας του παιδιού, μάς δίνει το παρακάτω κείμενο. Χρησιμοποιώντας κατά προσέγγιση την ηλικία, η λογοθεραπεύτρια διαφωτίζει γονείς και παιδαγωγούς.
0 – 6 Μηνών
Παράγει ήχους ευχαρίστησης. Αντιδρά στους ήχους και γυρίζει το κεφάλι του. Ανάλογα με τις ανάγκες του, χρησιμοποιεί διαφορετικό κλάμα. Αναγνωρίζει φωνές και γελάει όταν του μιλάνε. Μιμείται ήχους. Η φωνή του παρουσιάζει ποικιλία στην ηχηρότητα και τον τόνο. Χρησιμοποιεί χειρονομίες για να υποδείξει αυτό που θέλει.
7 – 12 Μηνών
Καταλαβαίνει το «όχι» και το «ναι». Ανταποκρίνεται στο όνομά του. Μιμείται περισσότερους ήχους. Εμφάνιση πρώτων «λέξεων», βάβισμα. Έντονα στοιχεία προσωδίας και επιτονισμού. Ακούει όταν του μιλάνε. Σιγά – σιγά αρχίζει να αλλάζει το βάβισμα και χρησιμοποιεί σκόπιμα την ομιλία. Έχει εκφραστικό λεξιλόγιο 1-3 λέξεις. Χρησιμοποιεί κυρίως ουσιαστικά. Καταλαβαίνει τις απλές εντολές.
13 – 18 Μηνών
Η ομιλία του είναι σχεδόν ακατάληπτη. Ηχολαλεί. Ακολουθεί απλές εντολές. Παράγει κάποια σύμφωνα. Εκφραστικό λεξιλόγιο 3 – 25 λέξεις ή και περισσότερες. Χρησιμοποιεί παράλληλα χειρονομίες και φώνηση.
19 – 24 Μηνών
Η ομιλία του γίνεται κατανοητή και αρχίζει να μοιάζει (σταδιακά) με την ομιλία των ενηλίκων. Εκφραστικό λεξιλόγιο 50 – 100 λέξεις ή και περισσότερες. Αντιληπτικό λεξιλόγιο πάνω από 300 λέξεις. Αρχίζει να χρησιμοποιεί προτάσεις με ουσιαστικά και ρήματα. Χρησιμοποιεί προσωπικές αντωνυμίες (εγώ, εσύ, αυτός). Απαντά στη ερώτηση «τι είναι αυτό». Ακούει ιστορίες. Ονομάζει πέντε μέρη του σώματος και κάποια οικεία αντικείμενα. Καταλαβαίνει και ακολουθεί εντολές με δυο μέρη.
2 – 3 Ετών
Η ομιλία του είναι περισσότερο κατανοητή από τους ξένους. Κατανοεί τις έννοιες «όλα» και «πολλά». Ζητά τα αντικείμενα με το όνομά τους. Προσδιορίζει διάφορα μέρη του σώματος. Εκφράζει την ανάγκη του να πάει τουαλέτα. Απαντά σε απλές ερωτήσεις. Ακούει ιστορίες και τραγούδια. Χρησιμοποιεί προτάσεις με 3 – 4 λέξεις. Κάνει ερωτήσεις χρησιμοποιώντας δυο λέξεις. Χρησιμοποιεί μερικούς γραμματικούς χρόνους, προθέσεις, άρθρα και αφηρημένες έννοιες. Καταλαβαίνει τις έννοιες ποιος, γιατί, πόσα είναι. Αντιλαμβάνεται 500 – 900 λέξεις. Εκφραστικό λεξιλόγιο 50 -250 λέξεις ή περισσότερες. Μιλάει δυνατά. Κάνει γραμματικά και συντακτικά λάθη. Παραλείπει ή αντικαθιστά κάποια φωνήματα όταν μιλάει.
3 – 4 Ετών
Ακολουθεί σύνθετες εντολές (2 – 3 μέρη). Καταλαβαίνει αντίθετες έννοιες (πάνω – κάτω, μεγάλο – μικρό). Απαντά και κάνει απλές ερωτήσεις. Εκφράζει συναισθήματα. Χρησιμοποιεί προτάσεις με 4 – 6 λέξεις. Καταλαβαίνει 1200 – 2000 λέξεις. Καταληπτότητα ομιλίας 80%. Εκφραστικό λεξιλόγιο 800 – 1500 λέξεις. Βελτιώνει τα γραμματικά και συντακτικά λάθη. Ψιθυρίζει. Χρησιμοποιεί σωστά τον πληθυντικό αριθμό, αντωνυμίες, χρόνους ρημάτων. Αντιλαμβάνεται τις έννοιες παρελθόν και μέλλον. Συμμετέχει σε συζητήσεις.
4 Ετών
Καταλαβαίνει τους αριθμούς, μέχρι το 3. Αναγνωρίζει μέχρι 3 βασικά χρώματα. Καταλαβαίνει τις έννοιες του χώρου. Καταλαβαίνει πάνω από 2.800 λέξεις. Εκφραστικό λεξιλόγιο 900 – 2000 λέξεις. Χρησιμοποιεί σύνθετες προτάσεις (4 – 8 λέξεις). Σωστή χρήση γραμματικής. Ακούει μια ιστορία και απαντά σε ερωτήσεις. Περιγράφει τη μέρα του στο σχολείο κ.α. Αναμεταδίδει ακριβώς μια ιστορία. Δίνει σύνθετες απαντήσεις. Γνωρίζει τη χρήση αντικειμένων.
5 – 6 Ετών
Γνωρίζει και ονομάζει 6 χρώματα. Ονομάζει 3 σχήματα. Καταλαβαίνει περίπου 12.000 λέξεις. Αυξάνει συνεχώς το λεξιλόγιό του. Συμμετέχει σε διαλόγους. Μετράει αυτοματοποιημένα μέχρι το 30. Συμμετέχει σε ομαδικά παιχνίδια και ακολουθεί τις οδηγίες. Σύνθετες εντολές (3 μέρη). Ονομάζει τις μέρες της εβδομάδας, αντίθετες έννοιες. Χρησιμοποιεί κλίσεις και χρόνους ρημάτων (αόριστος, μέλλοντας). Αντικαθιστά ελάχιστα φωνήματα. Γραμματικά πλήρεις προτάσεις. Επικοινωνεί εύκολα με παιδιά της ηλικίας του και με ενήλικες.
Η ανάπτυξη της ομιλίας είναι μια συνεχής διαδικασία. Το λεξιλόγιο εμπλουτίζεται συνεχώς όσο μεγαλώνει το παιδί. Ωστόσο κάθε παιδί είναι διαφορετικό και μοναδικό. Γι’ αυτό τον λόγο ίσως παρουσιάζει μικρές διαφορές από τα παραπάνω στάδια. Αν όμως η απόκλιση είναι μεγάλη καλό θα ήταν να συμβουλευτείτε έναν ειδικό. Καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη της ομιλίας των παιδιών έχει η οικογένεια και το περιβάλλον στο οποίο ζει. Η ενασχόληση με το παιδί και η εκπλήρωση των αναγκών του είναι πολύ σημαντικά στοιχεία για την ανάπτυξή του.
-Σταματήστε να τρέχετε μες το σπίτι σαν τρελά. Δεν θα σας πάρω παγωτό.
-Δεν φάγατε το φαγητό σας; Δεν θα πάμε στην παιδική χαρά το απόγευμα.
-Δεν συγύρισες το δωμάτιό σου; Δεν θα βγεις σήμερα.
Οι παραπάνω φράσεις σίγουρα μας φαίνονται πολύ γνώριμες και ίσως και οι ίδιοι τις έχουμε πει κάποια στιγμή στα παιδιά μας.
Γιατί όμως φτάνουμε στο σημείο να τιμωρούμε τα παιδιά μας; Πολλές φορές είναι ο φόβος μας μην παρεκκλίνουν, άλλες γιατί δεν ξέρουμε τι άλλο να κάνουμε, άλλες γιατί θεωρούμε ότι με αυτό τον τρόπο το παιδί μας δεν θα το ξανακάνει, γιατί νομίζουμε ότι είναι το μόνο που καταλαβαίνει, γιατί νομίζουμε ότι με την τιμωρία κρατάμε τον έλεγχο και παραμένουμε ισχυροί.
Έχουμε όμως αναρωτηθεί τι νιώθουν τα παιδιά μας όταν τα τιμωρούμε; Θα ήταν πολύ βοηθητικό να πάμε λίγο τον χρόνο πίσω και να θυμηθούμε τα δικά μας συναισθήματα όταν μας τιμωρούσαν οι γονείς μας. Μερικοί θυμώναμε τόσο πολύ που νιώθαμε ότι μισούμε τους γονείς μας. Σε άλλους γεννιόντουσαν πολλές ενοχές για τις πράξεις τους. Άλλοι θέλαμε να εκδικηθούμε τους γονείς μας φτάνοντας μέχρι την αυτοκαταστροφή. Για παράδειγμα σκεφτόμασταν να αυτοκτονήσουμε για να τους πονέσουμε. Άλλοι σκεφτόμασταν υπόγειους και μη συμβατικούς τρόπους για να πετύχουμε τον σκοπό μας χωρίς να μας πάρουν χαμπάρι.
Βλέπουμε λοιπόν ότι η τιμωρία μπορεί να δημιουργήσει συναισθήματα εχθρότητας, εκδίκησης, ανυπακοής, ενοχής, αυτολύπησης κτλ. Στην ουσία η τιμωρία είναι μία μορφή εκδίκησης του γονιού προς το παιδί. Είναι μια εύκολη λύση να του στερήσουμε αυτό που το ευχαριστεί, να το πονέσουμε εκεί που θα πονέσει….
Πολύ περίεργο φαίνεται να αντιδράμε με τέτοιους τρόπους σε μια σχέση αγάπης και φροντίδας. Και όμως δεν είναι από έλλειψη αγάπης αλλά από άγνοια για τα οδυνηρά -κάποιες φορές- αποτελέσματα της τιμωρίας. Το σημαντικότερο όμως είναι ότι η τιμωρία σε καμία περίπτωση δεν είναι εκπαιδευτική. Τιμωρώντας ένα παιδί, στην ουσία του στερούμε την πολύ σημαντική εσωτερική διαδικασία του να αντιμετωπίσει την συμπεριφορά του.
Θα αναρωτιέστε βέβαια: « Τι να κάνω αντί για την τιμωρία»;
Κατ αρχήν να αναγνωρίσουμε το συναίσθημα του παιδιού μας. Για παράδειγμα: «Καταλαβαίνω ότι θέλετε να τρέχετε ή καταλαβαίνω ότι δεν σου αρέσει να τακτοποιείς το δωμάτιό σου ή καταλαβαίνω ότι οι φακές δεν είναι από τα αγαπημένα σου φαγητά».
Επίσης μπορούμε να του εκφράσουμε και το δικό μας συναίσθημα για την πράξη του. Για παράδειγμα : « Φοβάμαι, ανησυχώ, αναστατώνομαι, δυσκολεύομαι όταν κάνεις αυτό».
Κατόπιν βάζουμε το όριό μας. Για παράδειγμα: « Αν δεν σταματήσετε τώρα να τρέχετε, θα φύγουμε αμέσως».Προσοχή το όριο να έχει σχέση πάντα με την πράξη του παιδιού και να μην αφορά κάποια άλλη στέρηση απόλαυσης!!
Αν τέλος δεν υπακούσει ούτε σε αυτό, θέτουμε την συνέπεια της πράξης του, που μπορεί να είναι για παράδειγμα να φύγουμε από το super market ήρεμα, γιατί η συμπεριφορά του ενοχλεί, να πούμε στο παιδί ότι δεν θα το ξαναπάρουμε μαζί μέχρι να το σκεφτεί ώστε να μην ξανακάνει τα ίδια λάθη, ότι δεν θα βγει με τους φίλους του αν δεν τακτοποιήσει πρώτα το δωμάτιό του, ότι δεν θα φάει σοκολάτα αν δεν φάει το φαγητό του, γιατί το γλυκό το τρώμε μετά το φαγητό.
Επίσης, μπορούμε να δώσουμε εναλλακτικές επιλογές συμπεριφοράς στο παιδί μας , όπως να του προτείνουμεσυνεργασία ώστε να νιώσει ισότιμα υπεύθυνο. Ίσως είναι και ένας τρόπος να κάνουμε πράγματα μαζί του, κάτι που ενισχύει την σχέση γονιού-παιδιού.
H τιμωρία είναι λοιπόν μία ποινή που επιβάλλεται για κάποιο σφάλμα ή παράλειψη, ενώ η συνέπεια είναι το λογικό –και σε μερικές περιπτώσεις το αναπόφευκτο- επακόλουθο μίας πράξης Βλέπουμε επίσης την σημαντική διαφορά της τιμωρίας από την συνέπεια και στον ψυχισμό του παιδιού μας και στην εκπαίδευσή της συμπεριφοράς του, ώστε να μην επαναλαμβάνει στο μέλλον παρόμοιες συμπεριφορές.
Η τιμωρία φέρνει θυμό, χαλάει τη σχέση γονιού-παιδιού και είναι μια μορφή επιβολής δύναμης και εξουσίας.
Αξίζει να αναρωτηθούμε λοιπόν, εν τέλει για ποιόν τιμωρούμε;
-Δεν φάγατε το φαγητό σας; Δεν θα πάμε στην παιδική χαρά το απόγευμα.
-Δεν συγύρισες το δωμάτιό σου; Δεν θα βγεις σήμερα.
Οι παραπάνω φράσεις σίγουρα μας φαίνονται πολύ γνώριμες και ίσως και οι ίδιοι τις έχουμε πει κάποια στιγμή στα παιδιά μας.
Γιατί όμως φτάνουμε στο σημείο να τιμωρούμε τα παιδιά μας; Πολλές φορές είναι ο φόβος μας μην παρεκκλίνουν, άλλες γιατί δεν ξέρουμε τι άλλο να κάνουμε, άλλες γιατί θεωρούμε ότι με αυτό τον τρόπο το παιδί μας δεν θα το ξανακάνει, γιατί νομίζουμε ότι είναι το μόνο που καταλαβαίνει, γιατί νομίζουμε ότι με την τιμωρία κρατάμε τον έλεγχο και παραμένουμε ισχυροί.
Έχουμε όμως αναρωτηθεί τι νιώθουν τα παιδιά μας όταν τα τιμωρούμε; Θα ήταν πολύ βοηθητικό να πάμε λίγο τον χρόνο πίσω και να θυμηθούμε τα δικά μας συναισθήματα όταν μας τιμωρούσαν οι γονείς μας. Μερικοί θυμώναμε τόσο πολύ που νιώθαμε ότι μισούμε τους γονείς μας. Σε άλλους γεννιόντουσαν πολλές ενοχές για τις πράξεις τους. Άλλοι θέλαμε να εκδικηθούμε τους γονείς μας φτάνοντας μέχρι την αυτοκαταστροφή. Για παράδειγμα σκεφτόμασταν να αυτοκτονήσουμε για να τους πονέσουμε. Άλλοι σκεφτόμασταν υπόγειους και μη συμβατικούς τρόπους για να πετύχουμε τον σκοπό μας χωρίς να μας πάρουν χαμπάρι.
Βλέπουμε λοιπόν ότι η τιμωρία μπορεί να δημιουργήσει συναισθήματα εχθρότητας, εκδίκησης, ανυπακοής, ενοχής, αυτολύπησης κτλ. Στην ουσία η τιμωρία είναι μία μορφή εκδίκησης του γονιού προς το παιδί. Είναι μια εύκολη λύση να του στερήσουμε αυτό που το ευχαριστεί, να το πονέσουμε εκεί που θα πονέσει….
Πολύ περίεργο φαίνεται να αντιδράμε με τέτοιους τρόπους σε μια σχέση αγάπης και φροντίδας. Και όμως δεν είναι από έλλειψη αγάπης αλλά από άγνοια για τα οδυνηρά -κάποιες φορές- αποτελέσματα της τιμωρίας. Το σημαντικότερο όμως είναι ότι η τιμωρία σε καμία περίπτωση δεν είναι εκπαιδευτική. Τιμωρώντας ένα παιδί, στην ουσία του στερούμε την πολύ σημαντική εσωτερική διαδικασία του να αντιμετωπίσει την συμπεριφορά του.
Θα αναρωτιέστε βέβαια: « Τι να κάνω αντί για την τιμωρία»;
Κατ αρχήν να αναγνωρίσουμε το συναίσθημα του παιδιού μας. Για παράδειγμα: «Καταλαβαίνω ότι θέλετε να τρέχετε ή καταλαβαίνω ότι δεν σου αρέσει να τακτοποιείς το δωμάτιό σου ή καταλαβαίνω ότι οι φακές δεν είναι από τα αγαπημένα σου φαγητά».
Επίσης μπορούμε να του εκφράσουμε και το δικό μας συναίσθημα για την πράξη του. Για παράδειγμα : « Φοβάμαι, ανησυχώ, αναστατώνομαι, δυσκολεύομαι όταν κάνεις αυτό».
Κατόπιν βάζουμε το όριό μας. Για παράδειγμα: « Αν δεν σταματήσετε τώρα να τρέχετε, θα φύγουμε αμέσως».Προσοχή το όριο να έχει σχέση πάντα με την πράξη του παιδιού και να μην αφορά κάποια άλλη στέρηση απόλαυσης!!
Αν τέλος δεν υπακούσει ούτε σε αυτό, θέτουμε την συνέπεια της πράξης του, που μπορεί να είναι για παράδειγμα να φύγουμε από το super market ήρεμα, γιατί η συμπεριφορά του ενοχλεί, να πούμε στο παιδί ότι δεν θα το ξαναπάρουμε μαζί μέχρι να το σκεφτεί ώστε να μην ξανακάνει τα ίδια λάθη, ότι δεν θα βγει με τους φίλους του αν δεν τακτοποιήσει πρώτα το δωμάτιό του, ότι δεν θα φάει σοκολάτα αν δεν φάει το φαγητό του, γιατί το γλυκό το τρώμε μετά το φαγητό.
Επίσης, μπορούμε να δώσουμε εναλλακτικές επιλογές συμπεριφοράς στο παιδί μας , όπως να του προτείνουμεσυνεργασία ώστε να νιώσει ισότιμα υπεύθυνο. Ίσως είναι και ένας τρόπος να κάνουμε πράγματα μαζί του, κάτι που ενισχύει την σχέση γονιού-παιδιού.
H τιμωρία είναι λοιπόν μία ποινή που επιβάλλεται για κάποιο σφάλμα ή παράλειψη, ενώ η συνέπεια είναι το λογικό –και σε μερικές περιπτώσεις το αναπόφευκτο- επακόλουθο μίας πράξης Βλέπουμε επίσης την σημαντική διαφορά της τιμωρίας από την συνέπεια και στον ψυχισμό του παιδιού μας και στην εκπαίδευσή της συμπεριφοράς του, ώστε να μην επαναλαμβάνει στο μέλλον παρόμοιες συμπεριφορές.
Η τιμωρία φέρνει θυμό, χαλάει τη σχέση γονιού-παιδιού και είναι μια μορφή επιβολής δύναμης και εξουσίας.
Αξίζει να αναρωτηθούμε λοιπόν, εν τέλει για ποιόν τιμωρούμε;
Η νηπιακή ηλικία είναι πολύ δύσκολη κυρίως για τους γονείς μια που αποτελεί για τα παιδιά μια περίοδο συνεχούς εξερεύνησης και έντονης κίνησης. Επομένως ο καλός και άφθονος Ύπνος είναι ζωτικής σημασίας κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Τα μικρά παιδιά θα πρέπει κανονικά να κοιμούνται κάπου 12-14 ώρες μέσα στην ημέρα.Ωστόσο σήμερα πολλά μικρά παιδιά βασανίζονται με τον ύπνο τους, είτε επειδή αρνούνται να κοιμηθούν νωρίς, είτε επειδή βρίσκονται σε μόνιμη υπερένταση. Και βέβαια η διατροφή αν και δεν είναι η μόνη αιτία για τα προβλήματα ύπνου, ωστόσο παίζει έναν καθοριστικό ρόλο στην ποιότητα του ύπνου του παιδιού.
Τροφές πλούσιες σε τρυπτοφάνη
Για να προετοιμαστεί ένα μικρό παιδί για ύπνο, είναι σημαντικό να ενεργοποιηθούν οι κατάλληλοι νευροδιαβιβαστές. Η σεροτονίνη είναι ο νευροδιαβιβαστής που φέρνει τα συναισθήματα του κορεσμού, τη γαλήνη και την υπνηλία. Δεδομένου ότι η σεροτονίνη έχει δημιουργηθεί από το αμινοξύ τρυπτοφάνη, είναι σημαντικό για τα παιδιά να καταναλώνουν τροφές πλούσιες σε τρυπτοφάνη. Καλές πηγές τροφίμων της τρυπτοφάνης είναι η γαλοπούλα, το κοτόπουλο, το γάλα, τα αυγά, οι ξηροί καρποί, οι μπανάνες, τα φασόλια, τα ψάρια και το τυρί.
Τροφές πλούσιες σε ασβέστιο και μαγνήσιο
Τα τρόφιμα που είναι πλούσια σε ασβέστιο και το μαγνήσιο βοηθούν επίσης πολύ στον ύπνο. Αντιθέτως τα χαμηλά επίπεδα ασβεστίου, μπορεί να προκαλέσουν νευρικότητα στο παιδί. Ασβέστιο περιέχουν τα γαλακτοκομικά, τα αμύγδαλα, το σουσάμι, τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, τα πορτοκάλια και οι σαρδέλες. Καλές πηγές μαγνήσιουείναι οι ξηροί καρποί, και τα πράσινα λαχανικά.
Τροφές που πρέπει να αποφεύγονται
Σοκολάτα
Από τις πρώτες τροφές που ευθύνονται για τον ταραγμένο ύπνο του παιδιού, μια που η σοκολάτα περιέχει καφεΐνη σε διάφορες ποσότητες, ανάλογα με το είδος της. Σαράντα γραμμάρια απλής σοκολάτας γάλακτος, λ.χ., μπορεί να περιέχουν 9χιλιοστά του γραμμαρίου καφεΐνη, δηλαδή σχεδόν τριπλάσια ποσότητα απ΄ ό,τι ένα φλιτζάνι με ντεκαφεϊνέ καφέ. Εκτός κι αν η σοκολάτα είναι λευκή, καθώς δεν περιέχει θεοβρωμίνη, ενώ η περιεκτικότητά της σε καφεΐνη είναι ελάχιστη.
Επίσης το βράδυ καλό είναι να αποφεύγεται η κατανάλωση κρέατος
Ο λόγος είναι ότι όλων των ειδών οι ζωικές πρωτεΐνες που προσλαμβάνουμε από την κατανάλωση κρέατος, θα επιβραδύνουν την διαδικασία της πέψης γιατί χωνεύονται αργά από τον οργανισμό και προκαλεί φουσκώματα και δυσπεψία. Το ίδιο ισχύει και για τα καυτερά-πικάντικα φαγητά.
Αποφύγετε να του δίνετε υγρά
Η κατανάλωση πολλών υγρών κοντά στην ώρα του ύπνου μπορεί να διακόψει τον ύπνο κατά τη διάρκεια της νύχτας, διότι το παιδί αναγκάζεται να σηκωθεί για να πάει τουαλέτα.
Τι ώρα πρέπει να τρώει το τελευταίο γεύμα;
Μια άλλη παράμετρος που πρέπει να ελεγχθεί, είναι εάν η κατανάλωση τροφής έγινε λίγο πριν πέσει για ύπνο το παιδί. Θα πρέπει να ξέρουμε πως, δεν πρέπει να καταναλώνει τροφή πριν πέσει για ύπνο. Θα πρέπει η τροφή να έχει χωνευθεί, γιατι εάν συμβεί αυτό, το πιθανότερο είναι να δημιουργηθούν προβλήματα στον ύπνο, από την πίεση που δέχεται ο οργανισμός. Φροντίστε να δίνετε το τελευταίο γεύμα 3-4 ώρες πριν τον ύπνο.
Προσοχή στην ποσότητα
Φροντίστε πριν κοιμηθεί να καταναλώνει υδατάνθρακες με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη (όπως ψωμί ολικής άλεσης, ρύζι, ζυμαρικά, μια ανάμεικτη πράσινη σαλάτα) Μια μικρή μερίδα «καλών» λιπαρών (όπως ελαιόλαδο, αβοκάντο, μαλακές μαργαρίνες, ξηροί καρποί), ένα ρόφημα βοτάνων (όπως μέντα ή χαμομήλι) φρέσκα, αποξηραμένα φρούτα είναι τροφές κατάλληλες για καλό ύπνο.
Τροφές πλούσιες σε τρυπτοφάνη
Για να προετοιμαστεί ένα μικρό παιδί για ύπνο, είναι σημαντικό να ενεργοποιηθούν οι κατάλληλοι νευροδιαβιβαστές. Η σεροτονίνη είναι ο νευροδιαβιβαστής που φέρνει τα συναισθήματα του κορεσμού, τη γαλήνη και την υπνηλία. Δεδομένου ότι η σεροτονίνη έχει δημιουργηθεί από το αμινοξύ τρυπτοφάνη, είναι σημαντικό για τα παιδιά να καταναλώνουν τροφές πλούσιες σε τρυπτοφάνη. Καλές πηγές τροφίμων της τρυπτοφάνης είναι η γαλοπούλα, το κοτόπουλο, το γάλα, τα αυγά, οι ξηροί καρποί, οι μπανάνες, τα φασόλια, τα ψάρια και το τυρί.
Τροφές πλούσιες σε ασβέστιο και μαγνήσιο
Τα τρόφιμα που είναι πλούσια σε ασβέστιο και το μαγνήσιο βοηθούν επίσης πολύ στον ύπνο. Αντιθέτως τα χαμηλά επίπεδα ασβεστίου, μπορεί να προκαλέσουν νευρικότητα στο παιδί. Ασβέστιο περιέχουν τα γαλακτοκομικά, τα αμύγδαλα, το σουσάμι, τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, τα πορτοκάλια και οι σαρδέλες. Καλές πηγές μαγνήσιουείναι οι ξηροί καρποί, και τα πράσινα λαχανικά.
Τροφές που πρέπει να αποφεύγονται
Σοκολάτα
Από τις πρώτες τροφές που ευθύνονται για τον ταραγμένο ύπνο του παιδιού, μια που η σοκολάτα περιέχει καφεΐνη σε διάφορες ποσότητες, ανάλογα με το είδος της. Σαράντα γραμμάρια απλής σοκολάτας γάλακτος, λ.χ., μπορεί να περιέχουν 9χιλιοστά του γραμμαρίου καφεΐνη, δηλαδή σχεδόν τριπλάσια ποσότητα απ΄ ό,τι ένα φλιτζάνι με ντεκαφεϊνέ καφέ. Εκτός κι αν η σοκολάτα είναι λευκή, καθώς δεν περιέχει θεοβρωμίνη, ενώ η περιεκτικότητά της σε καφεΐνη είναι ελάχιστη.
Επίσης το βράδυ καλό είναι να αποφεύγεται η κατανάλωση κρέατος
Ο λόγος είναι ότι όλων των ειδών οι ζωικές πρωτεΐνες που προσλαμβάνουμε από την κατανάλωση κρέατος, θα επιβραδύνουν την διαδικασία της πέψης γιατί χωνεύονται αργά από τον οργανισμό και προκαλεί φουσκώματα και δυσπεψία. Το ίδιο ισχύει και για τα καυτερά-πικάντικα φαγητά.
Αποφύγετε να του δίνετε υγρά
Η κατανάλωση πολλών υγρών κοντά στην ώρα του ύπνου μπορεί να διακόψει τον ύπνο κατά τη διάρκεια της νύχτας, διότι το παιδί αναγκάζεται να σηκωθεί για να πάει τουαλέτα.
Τι ώρα πρέπει να τρώει το τελευταίο γεύμα;
Μια άλλη παράμετρος που πρέπει να ελεγχθεί, είναι εάν η κατανάλωση τροφής έγινε λίγο πριν πέσει για ύπνο το παιδί. Θα πρέπει να ξέρουμε πως, δεν πρέπει να καταναλώνει τροφή πριν πέσει για ύπνο. Θα πρέπει η τροφή να έχει χωνευθεί, γιατι εάν συμβεί αυτό, το πιθανότερο είναι να δημιουργηθούν προβλήματα στον ύπνο, από την πίεση που δέχεται ο οργανισμός. Φροντίστε να δίνετε το τελευταίο γεύμα 3-4 ώρες πριν τον ύπνο.
Προσοχή στην ποσότητα
Φροντίστε πριν κοιμηθεί να καταναλώνει υδατάνθρακες με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη (όπως ψωμί ολικής άλεσης, ρύζι, ζυμαρικά, μια ανάμεικτη πράσινη σαλάτα) Μια μικρή μερίδα «καλών» λιπαρών (όπως ελαιόλαδο, αβοκάντο, μαλακές μαργαρίνες, ξηροί καρποί), ένα ρόφημα βοτάνων (όπως μέντα ή χαμομήλι) φρέσκα, αποξηραμένα φρούτα είναι τροφές κατάλληλες για καλό ύπνο.
1.«Σ΄ ευχαριστώ!»
Μοιάζει αυτονόητο, αλλά πόσο συχνά θυμόμαστε να ευχαριστήσουμε τα παιδιά μας αναγνωρίζοντας την προσπάθειά τους να μας βοηθήσουν; « Σ’ ευχαριστώ που έστρωσες το τραπέζι κι εγώ βρήκα το χρόνο να κόψω τη σαλάτα». Τέτοιες προτάσεις ισοδύναμες του «μπράβο», μπορούν να ανεβάσουν ψηλά την αυτοπεποίθησή του αλλά και να καλλιεργήσουν θετικά το κλίμα συνεργασίας μέσα στην οικογένεια
2.Για πες μου κι άλλο γι’ αυτό!
Είναι η φράση – κλειδί που ενθαρρύνει το παιδί να μιλήσει για όλα όσα νιώθει και να αρχίσει να μας εκμυστηρεύεται ότι το απασχολεί. Στην πραγματικότητα δεν έχει τόσο σημασία τι θα πει, όσο το να νιώσει άνετα να μας μιλήσει για την καθημερινότητά του. Και βέβαια να νιώσει πως υπάρχει πάντα ένα «πρόθυμο» αυτί πάντα εκεί για να το ακούσει.
3.«Μπορείς να το κάνεις !»
Είναι μια έκφραση που ενθαρρύνει το παιδί να τολμήσει, να δοκιμάσει κάτι καινούργιο, να κάνει ένα πρώτο βήμα, να επιμείνει απέναντι στη δυσκολία. Παράλληλα η συγκεκριμένη έκφραση του δίνει τη σιγουριά πως εσείς θα είστε πάντα δίπλα του.
4.«Πώς μπορώ να βοηθήσω;»
Η προθυμία μας να βοηθήσουμε (προσοχή, απλώς να βοηθήσουμε όχι να κάνουμε τη δουλειά για λογαριασμό του) προσφέρει το πολύτιμο συναίσθημα της υποστήριξης στο παιδί. Για παράδειγμα μπορείτε να του πείτε: «νομίζω πως μπορείς να διαβάσεις και μόνο σου την ιστορία, αλλά μήπως να σε βοηθούσα με κάποιες άγνωστες λέξεις;» Επίσης η συγκεκριμένη φράση το βοηθάει να εξοικειωθεί με μια πιο γενναιόδωρη και ακομπλεξάριστη συμπεριφορά που μπορεί να υιοθετήσει και το ίδιο απέναντι στους συνομηλίκους του.
5.«Ας βάλουμε όλοι ένα χεράκι να…..»
…συμμαζέψουμε το σπίτι, καθαρίσουμε το δωμάτιο, φυτέψουμε τον κήπο…κοκ. Για ένα παιδί δεν είναι ποτέ νωρίς να μάθει να συνεργάζεται, ή να βοηθάει στις δουλειές του σπιτιού. Οι κοινές οικογενειακές δραστηριότητες όχι μόνο ενισχύουν την δημιουργικότητά του, αλλά του δημιουργούν και όμορφες οικογενειακές αναμνήσεις.
6. «Αγκαλιά;»
Τα παιδιά χρειάζονται να τους λέμε ότι τα αγαπάμε, αλλά και να τους το δείχνουν. Η αγκαλιά είναι ο πιο γλυκός , άμεσος και υπέροχος τρόπος για να δείξουμε την τρυφερότητα, την υποστήριξη και την αγάπη μας. Βέβαια, όσο τα παιδιά μεγαΌλοι χρειαζόμαστε να ακούμε αυτές τις δυο λέξεις. Πόσο μάλλον τα παιδιά. Αυτές οι δύο λέξεις θα χαρίσουν τη δύναμη που χρειάζονται για να αντιμετωπίσουν τις δυσκολίες, αλλά θα γεμίσει και την καρδιά τους με θετικά συναισθήματα.
λώνουν αλλάζει και ο τρόπος που θέλουν να τους εκδηλώνουμε την τρυφερότητά μας: Άλλα μπορεί να επιμένουν σε μια αγκαλιά «διαρκείας», άλλα προτιμούν ένα χάδι στην πλάτη, ένα φιλάκι στο μάγουλο ή μια πιο σύντομη αγκαλιά.
7.«Παρακαλώ»
Μια διαχρονική και all time classic λέξη που δηλώνει ευγένεια. Αυτή η μαγική λέξη πάντα λειτουργεί θετικά με τους ξένους, γιατί όχι και με το παιδί μας;
8.«Μπράβο, καλή δουλειά»
Η λεκτική επιβράβευση από έναν περήφανο γονιό δίνει φτερά στο παιδί για να επιστρατεύσει τις δυνάμεις του και να ανοιχτεί σε νέα επιτεύγματα. Αυτό που θα πρέπει να προσέξετε, είναι να είστε «σαφείς» με την επιβράβευση. Δηλαδή να λέμε το μπράβο όταν το νιώθουμε πραγματικά και για μια συγκεκριμένη προσπάθεια ή συμπεριφορά. Αν το λέμε με ευκολία για καθετί χάνει την αξία του.
9.Είναι ώρα για …
…ύπνο, μελέτη, ξεκούραση, να κλείσει η τηλεόραση… Είναι πολύ σημαντικό να υπάρχει ένα σταθερό πλαίσιο μέσα στο οποίο τα παιδιά λειτουργούν. Αυτό το πρόγραμμα τους δίνει την αίσθηση της σιγουριάς που κάθε παιδί χρειάζεται. ειδικά όταν τα παιδιά είναι ακόμα μικρά.
10.«Σ΄ αγαπώ»
Μοιάζει αυτονόητο, αλλά πόσο συχνά θυμόμαστε να ευχαριστήσουμε τα παιδιά μας αναγνωρίζοντας την προσπάθειά τους να μας βοηθήσουν; « Σ’ ευχαριστώ που έστρωσες το τραπέζι κι εγώ βρήκα το χρόνο να κόψω τη σαλάτα». Τέτοιες προτάσεις ισοδύναμες του «μπράβο», μπορούν να ανεβάσουν ψηλά την αυτοπεποίθησή του αλλά και να καλλιεργήσουν θετικά το κλίμα συνεργασίας μέσα στην οικογένεια
2.Για πες μου κι άλλο γι’ αυτό!
Είναι η φράση – κλειδί που ενθαρρύνει το παιδί να μιλήσει για όλα όσα νιώθει και να αρχίσει να μας εκμυστηρεύεται ότι το απασχολεί. Στην πραγματικότητα δεν έχει τόσο σημασία τι θα πει, όσο το να νιώσει άνετα να μας μιλήσει για την καθημερινότητά του. Και βέβαια να νιώσει πως υπάρχει πάντα ένα «πρόθυμο» αυτί πάντα εκεί για να το ακούσει.
3.«Μπορείς να το κάνεις !»
Είναι μια έκφραση που ενθαρρύνει το παιδί να τολμήσει, να δοκιμάσει κάτι καινούργιο, να κάνει ένα πρώτο βήμα, να επιμείνει απέναντι στη δυσκολία. Παράλληλα η συγκεκριμένη έκφραση του δίνει τη σιγουριά πως εσείς θα είστε πάντα δίπλα του.
4.«Πώς μπορώ να βοηθήσω;»
Η προθυμία μας να βοηθήσουμε (προσοχή, απλώς να βοηθήσουμε όχι να κάνουμε τη δουλειά για λογαριασμό του) προσφέρει το πολύτιμο συναίσθημα της υποστήριξης στο παιδί. Για παράδειγμα μπορείτε να του πείτε: «νομίζω πως μπορείς να διαβάσεις και μόνο σου την ιστορία, αλλά μήπως να σε βοηθούσα με κάποιες άγνωστες λέξεις;» Επίσης η συγκεκριμένη φράση το βοηθάει να εξοικειωθεί με μια πιο γενναιόδωρη και ακομπλεξάριστη συμπεριφορά που μπορεί να υιοθετήσει και το ίδιο απέναντι στους συνομηλίκους του.
5.«Ας βάλουμε όλοι ένα χεράκι να…..»
…συμμαζέψουμε το σπίτι, καθαρίσουμε το δωμάτιο, φυτέψουμε τον κήπο…κοκ. Για ένα παιδί δεν είναι ποτέ νωρίς να μάθει να συνεργάζεται, ή να βοηθάει στις δουλειές του σπιτιού. Οι κοινές οικογενειακές δραστηριότητες όχι μόνο ενισχύουν την δημιουργικότητά του, αλλά του δημιουργούν και όμορφες οικογενειακές αναμνήσεις.
6. «Αγκαλιά;»
Τα παιδιά χρειάζονται να τους λέμε ότι τα αγαπάμε, αλλά και να τους το δείχνουν. Η αγκαλιά είναι ο πιο γλυκός , άμεσος και υπέροχος τρόπος για να δείξουμε την τρυφερότητα, την υποστήριξη και την αγάπη μας. Βέβαια, όσο τα παιδιά μεγαΌλοι χρειαζόμαστε να ακούμε αυτές τις δυο λέξεις. Πόσο μάλλον τα παιδιά. Αυτές οι δύο λέξεις θα χαρίσουν τη δύναμη που χρειάζονται για να αντιμετωπίσουν τις δυσκολίες, αλλά θα γεμίσει και την καρδιά τους με θετικά συναισθήματα.
λώνουν αλλάζει και ο τρόπος που θέλουν να τους εκδηλώνουμε την τρυφερότητά μας: Άλλα μπορεί να επιμένουν σε μια αγκαλιά «διαρκείας», άλλα προτιμούν ένα χάδι στην πλάτη, ένα φιλάκι στο μάγουλο ή μια πιο σύντομη αγκαλιά.
7.«Παρακαλώ»
Μια διαχρονική και all time classic λέξη που δηλώνει ευγένεια. Αυτή η μαγική λέξη πάντα λειτουργεί θετικά με τους ξένους, γιατί όχι και με το παιδί μας;
8.«Μπράβο, καλή δουλειά»
Η λεκτική επιβράβευση από έναν περήφανο γονιό δίνει φτερά στο παιδί για να επιστρατεύσει τις δυνάμεις του και να ανοιχτεί σε νέα επιτεύγματα. Αυτό που θα πρέπει να προσέξετε, είναι να είστε «σαφείς» με την επιβράβευση. Δηλαδή να λέμε το μπράβο όταν το νιώθουμε πραγματικά και για μια συγκεκριμένη προσπάθεια ή συμπεριφορά. Αν το λέμε με ευκολία για καθετί χάνει την αξία του.
9.Είναι ώρα για …
…ύπνο, μελέτη, ξεκούραση, να κλείσει η τηλεόραση… Είναι πολύ σημαντικό να υπάρχει ένα σταθερό πλαίσιο μέσα στο οποίο τα παιδιά λειτουργούν. Αυτό το πρόγραμμα τους δίνει την αίσθηση της σιγουριάς που κάθε παιδί χρειάζεται. ειδικά όταν τα παιδιά είναι ακόμα μικρά.
10.«Σ΄ αγαπώ»
Επιμένει να παίξετε μαζί, θέλει να σας ακολουθεί όπου κι αν πάτε. Κάθε φορά που απομακρύνεστε από κοντά του, αρχίζει να κλαίει απελπισμένα. Μόλις, όμως, το πάρετε στην αγκαλιά σας, αμέσως ησυχάζει και σας χαρίζει ένα πλατύ χαμόγελο. Είναι ένας μικρός «κολλητσίδας» - με όλα τα υπέρ και τα κατά. Γιατί αντιδρά έτσι;
Το άγχος του αποχωρισμού
Κάθε παιδί γύρω στον 7ο μήνα της ζωής του διαμορφώνει έναν ισχυρό συναισθηματικό δεσμό με τη μητέρα του. Το μωρό σας τώρα αρχίζει να ανακαλύπτει το συναίσθημα του φόβου. Και φοβάται ότι θα μείνει μόνο του, ότι μπορεί η μαμά του να φύγει και να το αφήσει - ακόμα κι αν, από τη μέρα που γεννήθηκε, περνάτε σχεδόν όλο το χρόνο μαζί του και δεν χάνετε ευκαιρία να του δείξετε τη στοργή και την αγάπη σας. Εκείνο, όμως, δεν είναι σε θέση να εκτιμήσει τις αποδείξεις της αγάπης σας. Έτσι, λοιπόν, μόλις απομακρυνθείτε λίγο από κοντά του, απελπίζεται και βάζει αμέσως τα κλάματα, ακόμα κι όταν δεν υπάρχει κανένας λόγος.
Γιατί δεν ξεκολλάει από τη φούστα μου;
Για να καταλάβετε και να εξηγήσετε αυτή την αντίδραση του παιδιού, πρέπει να προσπαθήσετε να δείτε τα πράγματα από την πλευρά του. Αφότου γεννήθηκε, το μωρό σας έχει συνηθίσει να έχει όλη σας την προσοχή και τη φροντίδα. Εξαρτιόταν στην κυριολεξία από εσάς, αφού μόνο του δεν μπορούσε να ικανοποιήσει καμία του ανάγκη. Για το λόγο αυτό, δεν ξεχώρισε τον εαυτό του από τη μαμά του. Για εκείνο, είστε -για μεγάλο χρονικό διάστημα- η φυσική προέκταση του εαυτού του. Μόνο τώρα, που έχει κάπως μεγαλώσει, καταλαβαίνει ότι είστε δύο ξεχωριστά πρόσωπα. Αυτό, όμως, είναι δύσκολο να το δεχτεί, και έτσι υποφέρει με την απουσία σας. Βέβαια, το μωρό σας δεν κλαίει μόνο επειδή του λείπει η φυσική σας παρουσία. Η «μαμά» δεν αντιπροσωπεύει για το παιδί μόνο κάποια χάδια, γλυκά λογάκια και χαμόγελα, είναι επίσης για εκείνο μια μοναδική γέφυρα με την πραγματικότητα. Χωρίς την παρουσία της, νιώθει ακόμη μεγαλύτερη σύγχυση μέσα σε έναν κόσμο που του φαίνεται πολύ «επιθετικός» με τα τόσα καινούργια ερεθίσματα και αισθήσεις. Έτσι, για άλλη μία φορά, κλαίει.
Το άγχος αυτό έχει ανοδική πορεία, με κορύφωση στο διάστημα μεταξύ13ου και 18ου μήνα, και στη συνέχεια αρχίζει να ελαττώνεται σταδιακά. Η ηλικία αυτή αποτελεί και την κρίσιμη στιγμή στη ζωή κάθε παιδιού, αφού αρχίζει πλέον να ανεξαρτητοποιείται. Αρχίζει να περπατά, να μιλά, να καταλαβαίνει την έννοια της ύπαρξής του, του εαυτού του. Από το 3ο έτος, τα περισσότερα παιδιά ξεπερνούν το «άγχος» τους και μπορούν να μείνουν σε ένα χώρο με άλλα φιλικά ή συγγενικά πρόσωπα χωρίς απαραίτητα την παρουσία της μητέρας τους. Η «απεξάρτηση», λοιπόν, από τη μητέρα πρέπει να γίνεται σταδιακά, ώστε να κοπεί ο «ψυχολογικός ομφάλιος λώρος» και το παιδί να εξελιχθεί σε αυτόνομη και ολοκληρωμένη προσωπικότητα.
Κινήσεις που θα το βοηθήσουν
- Μια καλή μέθοδος είναι να παρατηρήσετε το κλάμα του: Πόση ώρα κλαίει και τι ένταση έχει. Σε ορισμένες περιπτώσεις, τα μωρά δεν κλαίνε γιατί είναι πραγματικά δυστυχισμένα, αλλά γιατί θέλουν να τραβήξουν την προσοχή. Αν το παιδί σας είναι ήδη ενός έτους, συνδέει ευκολότερα την αποχώρησή σας με πολύ συγκεκριμένες καταστάσεις. Για παράδειγμα, μπορεί να αρχίσει να κλαίει αν σας δει να κατευθύνεστε προς την πόρτα, γιατί θα νομίζει ότι πάτε για ψώνια. Σε αυτή την περίπτωση, μιλήστε του. Πείτε του: «Η μαμά δεν φοράει παπούτσια. Όταν βγαίνει έξω η μαμά φοράει πάντα παπούτσια, όπως κι εσύ. Μη φοβάσαι, λοιπόν, θα μείνω εδώ μαζί σου».
- Θέλετε να φύγετε, μα το μικρό σας κλαίει γοερά. Σίγουρα, δεν μπορείτε να το αφήσετε έτσι. Το πρόβλημα πρέπει να αντιμετωπιστεί εκ των προτέρων. Το κλειδί της επιχείρησης «αποχώρηση δίχως κλάματα» είναι να στρέψετε το ενδιαφέρον του παιδιού, από τη στιγμή του αποχωρισμού στη στιγμή που θα είστε και πάλι μαζί, γεμίζοντάς το με υποσχέσεις και προσδοκίες. Φροντίστε να μην το «κοροϊδεύετε».
- Το γεγονός ότι πρέπει να γυρίσετε σύντομα στα εργασιακά σας καθήκοντα σας αναγκάζει να προβείτε στη λύση του παιδικού σταθμού. Συνήθως τα πολύ μικρά παιδιά δεν είναι έτοιμα για τόσο μεγάλες αλλαγές σε πρόσωπα και χώρο. Αν πρόκειται να μεταφερθεί σε άλλο χώρο, θα πρέπει να πάρει μαζί του όσο το δυνατόν περισσότερα προσωπικά αντικείμενα, καθώς και κάποιο αγαπημένο του παιχνίδι, μαξιλάρι ή κουβέρτα, με τα οποία είναι πολύ συναισθηματικά συνδεδεμένο.
- Μην είστε συγκρατημένοι στις εκδηλώσεις αγάπης και τρυφερότητας, για να το βοηθήσετε να απαγκιστρωθεί από πάνω σας. Μια ψυχρή συμπεριφορά μπορεί να προκαλέσει τα αντίθετα αποτελέσματα και να κάνει το παιδί να σας αναζητά περισσότερο.
- Αποφύγετε να είστε υπερπροστατευτική μαζί του, γιατί κάτι τέτοιο ενισχύει την εξάρτηση και ευνουχίζει συναισθηματικά το παιδί γεμίζοντάς το φόβους, ανασφάλεια και ανικανότητα να αντιμετωπίσει την πραγματικότητα μόνο του.
- Επιβραβεύστε τις προσπάθειές του, όποτε κάνει κάτι μόνο του.
Τα σημάδια του «κολιτσίδα»
Αν το παιδί σας εμφανίζει τρία ή περισσότερα από τα ακόλουθα συμπτώματα σε ηλικία μεγαλύτερη των 2 ετών, τότε βιώνει υπερβολικό άγχος αποχωρισμού, οπότε καλό θα ήταν να πάρετε μια γνώμη ειδικού.
- Αυξημένη αγωνία όταν συμβαίνει ή επίκειται αποχωρισμός από το σπίτι ή από σημαντικά πρόσωπα του περιβάλλοντός του.
- Υπερβολική αγωνία που αφορά την πιθανότητα να συμβούν ατυχήματα ή απώλειες σημαντικών προσώπων του περιβάλλοντός του.
- Υπερβολικό άγχος ότι ένα αποκρουστικό γεγονός θα οδηγήσει σε αποχωρισμό από ένα σημαντικό πρόσωπο του περιβάλλοντός του.
- Απροθυμία ή άρνηση να πάει στο σχολείο ή αλλού, εξαιτίας του φόβου αποχωρισμού.
- Επίμονος και υπερβολικός φόβος να μείνει μόνο ή χωρίς σημαντικά πρόσωπα του περιβάλλοντος στο σπίτι ή χωρίς άλλα οικεία πρόσωπα.
- Επίμονη απροθυμία ή άρνηση να πάει για ύπνο χωρίς την παρουσία κάποιου σημαντικού για εκείνο ενηλίκου, ή να κοιμηθεί σε άλλο σπίτι.
- Επαναλαμβανόμενοι εφιάλτες με θέμα τον αποχωρισμό.
- Επαναλαμβανόμενα παράπονα σωματικών ενοχλημάτων (πονοκέφαλος, ναυτία, εμετοί), όταν συμβαίνει ή επίκειται αποχωρισμός από σημαντικά πρόσωπα.
Το άγχος του αποχωρισμού
Κάθε παιδί γύρω στον 7ο μήνα της ζωής του διαμορφώνει έναν ισχυρό συναισθηματικό δεσμό με τη μητέρα του. Το μωρό σας τώρα αρχίζει να ανακαλύπτει το συναίσθημα του φόβου. Και φοβάται ότι θα μείνει μόνο του, ότι μπορεί η μαμά του να φύγει και να το αφήσει - ακόμα κι αν, από τη μέρα που γεννήθηκε, περνάτε σχεδόν όλο το χρόνο μαζί του και δεν χάνετε ευκαιρία να του δείξετε τη στοργή και την αγάπη σας. Εκείνο, όμως, δεν είναι σε θέση να εκτιμήσει τις αποδείξεις της αγάπης σας. Έτσι, λοιπόν, μόλις απομακρυνθείτε λίγο από κοντά του, απελπίζεται και βάζει αμέσως τα κλάματα, ακόμα κι όταν δεν υπάρχει κανένας λόγος.
Γιατί δεν ξεκολλάει από τη φούστα μου;
Για να καταλάβετε και να εξηγήσετε αυτή την αντίδραση του παιδιού, πρέπει να προσπαθήσετε να δείτε τα πράγματα από την πλευρά του. Αφότου γεννήθηκε, το μωρό σας έχει συνηθίσει να έχει όλη σας την προσοχή και τη φροντίδα. Εξαρτιόταν στην κυριολεξία από εσάς, αφού μόνο του δεν μπορούσε να ικανοποιήσει καμία του ανάγκη. Για το λόγο αυτό, δεν ξεχώρισε τον εαυτό του από τη μαμά του. Για εκείνο, είστε -για μεγάλο χρονικό διάστημα- η φυσική προέκταση του εαυτού του. Μόνο τώρα, που έχει κάπως μεγαλώσει, καταλαβαίνει ότι είστε δύο ξεχωριστά πρόσωπα. Αυτό, όμως, είναι δύσκολο να το δεχτεί, και έτσι υποφέρει με την απουσία σας. Βέβαια, το μωρό σας δεν κλαίει μόνο επειδή του λείπει η φυσική σας παρουσία. Η «μαμά» δεν αντιπροσωπεύει για το παιδί μόνο κάποια χάδια, γλυκά λογάκια και χαμόγελα, είναι επίσης για εκείνο μια μοναδική γέφυρα με την πραγματικότητα. Χωρίς την παρουσία της, νιώθει ακόμη μεγαλύτερη σύγχυση μέσα σε έναν κόσμο που του φαίνεται πολύ «επιθετικός» με τα τόσα καινούργια ερεθίσματα και αισθήσεις. Έτσι, για άλλη μία φορά, κλαίει.
Το άγχος αυτό έχει ανοδική πορεία, με κορύφωση στο διάστημα μεταξύ13ου και 18ου μήνα, και στη συνέχεια αρχίζει να ελαττώνεται σταδιακά. Η ηλικία αυτή αποτελεί και την κρίσιμη στιγμή στη ζωή κάθε παιδιού, αφού αρχίζει πλέον να ανεξαρτητοποιείται. Αρχίζει να περπατά, να μιλά, να καταλαβαίνει την έννοια της ύπαρξής του, του εαυτού του. Από το 3ο έτος, τα περισσότερα παιδιά ξεπερνούν το «άγχος» τους και μπορούν να μείνουν σε ένα χώρο με άλλα φιλικά ή συγγενικά πρόσωπα χωρίς απαραίτητα την παρουσία της μητέρας τους. Η «απεξάρτηση», λοιπόν, από τη μητέρα πρέπει να γίνεται σταδιακά, ώστε να κοπεί ο «ψυχολογικός ομφάλιος λώρος» και το παιδί να εξελιχθεί σε αυτόνομη και ολοκληρωμένη προσωπικότητα.
Κινήσεις που θα το βοηθήσουν
- Μια καλή μέθοδος είναι να παρατηρήσετε το κλάμα του: Πόση ώρα κλαίει και τι ένταση έχει. Σε ορισμένες περιπτώσεις, τα μωρά δεν κλαίνε γιατί είναι πραγματικά δυστυχισμένα, αλλά γιατί θέλουν να τραβήξουν την προσοχή. Αν το παιδί σας είναι ήδη ενός έτους, συνδέει ευκολότερα την αποχώρησή σας με πολύ συγκεκριμένες καταστάσεις. Για παράδειγμα, μπορεί να αρχίσει να κλαίει αν σας δει να κατευθύνεστε προς την πόρτα, γιατί θα νομίζει ότι πάτε για ψώνια. Σε αυτή την περίπτωση, μιλήστε του. Πείτε του: «Η μαμά δεν φοράει παπούτσια. Όταν βγαίνει έξω η μαμά φοράει πάντα παπούτσια, όπως κι εσύ. Μη φοβάσαι, λοιπόν, θα μείνω εδώ μαζί σου».
- Θέλετε να φύγετε, μα το μικρό σας κλαίει γοερά. Σίγουρα, δεν μπορείτε να το αφήσετε έτσι. Το πρόβλημα πρέπει να αντιμετωπιστεί εκ των προτέρων. Το κλειδί της επιχείρησης «αποχώρηση δίχως κλάματα» είναι να στρέψετε το ενδιαφέρον του παιδιού, από τη στιγμή του αποχωρισμού στη στιγμή που θα είστε και πάλι μαζί, γεμίζοντάς το με υποσχέσεις και προσδοκίες. Φροντίστε να μην το «κοροϊδεύετε».
- Το γεγονός ότι πρέπει να γυρίσετε σύντομα στα εργασιακά σας καθήκοντα σας αναγκάζει να προβείτε στη λύση του παιδικού σταθμού. Συνήθως τα πολύ μικρά παιδιά δεν είναι έτοιμα για τόσο μεγάλες αλλαγές σε πρόσωπα και χώρο. Αν πρόκειται να μεταφερθεί σε άλλο χώρο, θα πρέπει να πάρει μαζί του όσο το δυνατόν περισσότερα προσωπικά αντικείμενα, καθώς και κάποιο αγαπημένο του παιχνίδι, μαξιλάρι ή κουβέρτα, με τα οποία είναι πολύ συναισθηματικά συνδεδεμένο.
- Μην είστε συγκρατημένοι στις εκδηλώσεις αγάπης και τρυφερότητας, για να το βοηθήσετε να απαγκιστρωθεί από πάνω σας. Μια ψυχρή συμπεριφορά μπορεί να προκαλέσει τα αντίθετα αποτελέσματα και να κάνει το παιδί να σας αναζητά περισσότερο.
- Αποφύγετε να είστε υπερπροστατευτική μαζί του, γιατί κάτι τέτοιο ενισχύει την εξάρτηση και ευνουχίζει συναισθηματικά το παιδί γεμίζοντάς το φόβους, ανασφάλεια και ανικανότητα να αντιμετωπίσει την πραγματικότητα μόνο του.
- Επιβραβεύστε τις προσπάθειές του, όποτε κάνει κάτι μόνο του.
Τα σημάδια του «κολιτσίδα»
Αν το παιδί σας εμφανίζει τρία ή περισσότερα από τα ακόλουθα συμπτώματα σε ηλικία μεγαλύτερη των 2 ετών, τότε βιώνει υπερβολικό άγχος αποχωρισμού, οπότε καλό θα ήταν να πάρετε μια γνώμη ειδικού.
- Αυξημένη αγωνία όταν συμβαίνει ή επίκειται αποχωρισμός από το σπίτι ή από σημαντικά πρόσωπα του περιβάλλοντός του.
- Υπερβολική αγωνία που αφορά την πιθανότητα να συμβούν ατυχήματα ή απώλειες σημαντικών προσώπων του περιβάλλοντός του.
- Υπερβολικό άγχος ότι ένα αποκρουστικό γεγονός θα οδηγήσει σε αποχωρισμό από ένα σημαντικό πρόσωπο του περιβάλλοντός του.
- Απροθυμία ή άρνηση να πάει στο σχολείο ή αλλού, εξαιτίας του φόβου αποχωρισμού.
- Επίμονος και υπερβολικός φόβος να μείνει μόνο ή χωρίς σημαντικά πρόσωπα του περιβάλλοντος στο σπίτι ή χωρίς άλλα οικεία πρόσωπα.
- Επίμονη απροθυμία ή άρνηση να πάει για ύπνο χωρίς την παρουσία κάποιου σημαντικού για εκείνο ενηλίκου, ή να κοιμηθεί σε άλλο σπίτι.
- Επαναλαμβανόμενοι εφιάλτες με θέμα τον αποχωρισμό.
- Επαναλαμβανόμενα παράπονα σωματικών ενοχλημάτων (πονοκέφαλος, ναυτία, εμετοί), όταν συμβαίνει ή επίκειται αποχωρισμός από σημαντικά πρόσωπα.
«Ενώ εσύ μου φώναζες…» ένα κείμενο γροθιά για όλους τους γονείς!
Πολλές φορές σαν γονείς, ξεχνάμε ότι έχουμε απέναντί μας ένα παιδί που το μόνο που θέλει είναι αγάπη από εμάς.
Τα οικονομικά προβλήματα, τα νεύρα της δουλειάς και το άγχος της επιβίωσης μας κάνει να ξεχνάμε το πιο σημαντικό πράγμα στο κόσμο.
Ποιο είναι αυτό; Ο τρόπος μας και η συμπεριφορά μας απέναντι στο παιδί μας. Διαβάστε το συγκλονιστικό κείμενο της Κατερίνας Μάλλιου.
Ενώ εσύ μου φώναζες, μου μάθαινες να σε φοβάμαι…
Ενώ εσύ μου φώναζες, τραυμάτιζες την αυτοπεποίθηση μου…
Ενώ εσύ μου φώναζες, μου μάθαινες ότι δεν είχα αξιοπρέπεια επειδή ήμουν μικρός…
Ενώ εσύ μου φώναζες, μου μάθαινες να μην τολμάω, να μη δοκιμάζω, να μην προσπαθώ να ανακαλύπτω, να μην παίρνω πρωτοβουλίες, για να μη θυμώνεις…
Ενώ εσύ μου φώναζες, με έκανες να νιώθω ασήμαντος και αδύναμος…
Ενώ εσύ μου φώναζες, μου έδειχνες ότι δεν μπορούσα να σε εμπιστεύομαι…
Ενώ εσύ μου φώναζες, μου μάθαινες ότι δεν μπορούσα να σου μιλήσω αν είχα κάποιο πρόβλημα ή κάποιος μου έκανε κακό, γιατί φοβόμουν πώς θα αντιδρούσες…
Ενώ εσύ μου φώναζες, μου μάθαινες ότι όταν αγαπάμε κάποιον, έχουμε δικαίωμα να του φερόμαστε άσχημα…
Ενώ εσύ μου φώναζες, η φωνή σου δεν με άφηνε να σκεφτώ τα λόγια σου…
Ενώ εσύ μου φώναζες, ίδρωνα, η καρδιά μου χτυπούσε δυνατά, το στομάχι και τα αυτιά μου πονούσαν…
Ενώ εσύ μου φώναζες, θύμωνα που δεν νοιαζόσουν για αυτά που ήθελα να σου πω…
Ενώ εσύ μου φώναζες, αναρωτιόμουν που πήγε ο μπαμπάς μου…
Ενώ εσύ μου φώναζες, μου μάθαινες να φωνάζω κι εγώ…
Ενώ εσύ μου φώναζες, ήμουν μόνος μου…
Ενώ εσύ μου φώναζες, σκεφτόμουν ότι δεν μ” αγαπάς πια…
Ενώ εσύ μου φώναζες, μου μάθαινες ότι επιτρέπεται να φέρομαι άσχημα σε κάποιον πιο αδύναμο από μένα…
Ενώ εσύ μου φώναζες, μου μάθαινες πώς να φερθώ στα παιδιά μου όταν μεγαλώσω…
Ενώ εσύ μου φώναζες, δεν φανταζόσουν τον αγώνα που πρέπει να δώσω τώρα που μεγάλωσα, για να μη γίνω σαν εσένα…
Τα οικονομικά προβλήματα, τα νεύρα της δουλειάς και το άγχος της επιβίωσης μας κάνει να ξεχνάμε το πιο σημαντικό πράγμα στο κόσμο.
Ποιο είναι αυτό; Ο τρόπος μας και η συμπεριφορά μας απέναντι στο παιδί μας. Διαβάστε το συγκλονιστικό κείμενο της Κατερίνας Μάλλιου.
Ενώ εσύ μου φώναζες, μου μάθαινες να σε φοβάμαι…
Ενώ εσύ μου φώναζες, τραυμάτιζες την αυτοπεποίθηση μου…
Ενώ εσύ μου φώναζες, μου μάθαινες ότι δεν είχα αξιοπρέπεια επειδή ήμουν μικρός…
Ενώ εσύ μου φώναζες, μου μάθαινες να μην τολμάω, να μη δοκιμάζω, να μην προσπαθώ να ανακαλύπτω, να μην παίρνω πρωτοβουλίες, για να μη θυμώνεις…
Ενώ εσύ μου φώναζες, με έκανες να νιώθω ασήμαντος και αδύναμος…
Ενώ εσύ μου φώναζες, μου έδειχνες ότι δεν μπορούσα να σε εμπιστεύομαι…
Ενώ εσύ μου φώναζες, μου μάθαινες ότι δεν μπορούσα να σου μιλήσω αν είχα κάποιο πρόβλημα ή κάποιος μου έκανε κακό, γιατί φοβόμουν πώς θα αντιδρούσες…
Ενώ εσύ μου φώναζες, μου μάθαινες ότι όταν αγαπάμε κάποιον, έχουμε δικαίωμα να του φερόμαστε άσχημα…
Ενώ εσύ μου φώναζες, η φωνή σου δεν με άφηνε να σκεφτώ τα λόγια σου…
Ενώ εσύ μου φώναζες, ίδρωνα, η καρδιά μου χτυπούσε δυνατά, το στομάχι και τα αυτιά μου πονούσαν…
Ενώ εσύ μου φώναζες, θύμωνα που δεν νοιαζόσουν για αυτά που ήθελα να σου πω…
Ενώ εσύ μου φώναζες, αναρωτιόμουν που πήγε ο μπαμπάς μου…
Ενώ εσύ μου φώναζες, μου μάθαινες να φωνάζω κι εγώ…
Ενώ εσύ μου φώναζες, ήμουν μόνος μου…
Ενώ εσύ μου φώναζες, σκεφτόμουν ότι δεν μ” αγαπάς πια…
Ενώ εσύ μου φώναζες, μου μάθαινες ότι επιτρέπεται να φέρομαι άσχημα σε κάποιον πιο αδύναμο από μένα…
Ενώ εσύ μου φώναζες, μου μάθαινες πώς να φερθώ στα παιδιά μου όταν μεγαλώσω…
Ενώ εσύ μου φώναζες, δεν φανταζόσουν τον αγώνα που πρέπει να δώσω τώρα που μεγάλωσα, για να μη γίνω σαν εσένα…
Ζήλεια και παιδί. Συμβουλές σε γονείς
Τι είναι η ζήλια;
Η ζήλια είναι το δυσάρεστο συναίσθημα που νιώθει κάποιος όταν πιστεύει πως ένας άλλος είναι ανώτερος από εκείνον ή αγαπιέται περισσότερο από εκείνον.
Η ζήλια είναι κάτι το «κακό», κάτι το οποίο μπορούμε να αποφύγουμε;
Όχι! Είναι ένα απολύτως φυσιολογικό συναίσθημα αντίδρασης. Το παιδί δεν μπορεί να φανταστεί ότι θα πρέπει να μοιράζεται την αγάπη των γονιών του. Είναι μέρος της φυσιολογικής ανάπτυξης του παιδιού και μια άριστη εμπειρία να ξεπεράσει το παιδί τον εαυτό του, να προοδεύσει και να δομηθεί. Ο ανταγωνισμός ανάμεσα στ΄αδέλφια είναι και συναγωνισμός, που βοηθά τα παιδιά μιας οικογένειας να μεγαλώσουν. Η ζήλια είναι ο θεμέλιος λίθος της εικόνας του εαυτού μας, αλλά και της αποδοχής του εαυτού μας. Ο αδελφός ή η αδελφή παίζουν σημαντικό ρόλο στην κατασκευή της προσωπικότητας του παιδιού. Ο «άλλος» επιτρέπει στο κάθε παιδί να αυτοπροσδιοριστεί καλύτερα, μέσω του εντοπισμού της διαφοράς και της ομοιότητας.
Πώς εκδηλώνεται η ζήλια;
Η ζήλια μπορεί να εκφραστεί με πολλούς τρόπους από τα παιδιά. Ορισμένα εκφράζουν το φόβο πως τα αγαπούν λιγότερο με απόσυρση, άλλα με επιθετικότητα ή διαταραχή της συμπεριφοράς. Κάποια επιλέγουν να απομονωθούν, ενώ άλλα παλινδρομούν και φέρονται σα «μικρότερα».
Παίζει ρόλο η θέση στη σειρά γέννησης του παιδιού, στην ένταση των αντιδράσεων της ζήλιας;
Από τα συναισθήματα ζήλιας δεν γλιτώνει κανένα παιδί της οικογένειας, όποια κι αν είναι η θέση του! Πόσο τυχερό δηλαδή πρέπει να αισθάνεται ένα παιδί που μοιράζεται το δωμάτιο, τα παιχνίδια ή τη σημασία των γονιών και των συγγενών του με τ΄αδέλφια του;
Ο πρωτότοκος χάνει το θρόνο του, ζηλεύει την τρυφερότητα που δείχνουν οι γονείς προς τον «εισβολέα», το δευτερότοκο. Από τη μεριά το, ο δεύτερος ζηλεύει τα προνόμια που απολαμβάνει ο μεγαλύτερος, λόγω της ηλικίας του. Αν γεννηθεί και τρίτο παιδί, ο δευτερότοκος μεταμορφώνεται σε «μεσαίο» και αναρωτιέται γιατί να έχει έναν πιο μεγάλο που του λέει τι να κάνει κι έναν πιο μικρό που είναι φοβερά χαϊδεμένος. Ο μικρός πάλι, ζηλεύει αυτά που οι άλλοι δυο γνώρισαν προτού ο ίδιος γεννηθεί και ... πάει λέγοντας ...
Η ένταση των αντιδράσεων της ζήλιας εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως την ευφυία των παιδιών, τα όρια αντοχής τους στην αποστέρηση και τις σχέσεις που το καθένα έχει με τους γονείς του, καθώς και από τις αντιδράσεις των γονιών στις πρώτες εκδηλώσεις της ζήλιας τους.
Ποια θεωρείται η ιδανική διαφορά ηλικίας ανάμεσα στ΄αδέλφια, ώστε η ζήλια να είναι λιγότερη;
Οι νέες έρευνες δείχνουν ότι η ιδανική διαφορά ηλικίας είναι έξι με εφτά χρόνια. Είναι η ηλικία που
(α) μειώνεται η επιθετικότητα
(β) το παιδί είχε το χρόνο να δημιουργήσει τις προσωπικές του οικογενειακές αναμνήσεις
(γ) έχει κερδίσει την αυτονομία του και
(δ) έχει ήδη φίλους, εκτός από γονείς και έτσι έχει λιγότερο ανάγκη την παρουσία τους.
Η ζήλια έχει την ίδια ένταση ανάμεσα στ΄αδέλφια του ίδιου ή διαφορετικού φύλου;
Όταν το φύλο είναι το ίδιο, οι ανταγωνισμοί είναι εντονότεροι στο πλαίσιο της αδελφικής σχέσης. Οι συγκρίσεις είναι πιο άμεσες σε όλους τους τομείς και αφορούν τη σχολική επίδοση, τις αθλητικές επιδόσεις, την ομορφιά, την κοινωνικότητα κ.λ.π. Ο ανταγωνισμός για την απόσπαση της προσοχής του γονιού είναι συχνά τρομακτικός!
Στην περίπτωση που τ΄αδέλφια είναι διαφορετικού φύλου, υπάρχει και η δικαιολογία ότι ο άλλος είναι όντως «διαφορετικός» και έτσι μειώνονται κάπως οι συγκρίσεις. Όμως και πάλι δε θα αποφευχθούν οι διαμάχες εξαιτίας των διαφορετικών προσανατολισμών λόγω φύλου και των διαφορετικών ενδιαφερόντων. Εδώ μεγάλο ρόλο , θα παίξουν και οι «προτιμήσεις» της μαμάς και του μπαμπά προς κάποιο από τα παιδιά τους.
Δίνω περισσότερη σημασία στο πρώτο (ή στο μεσαίο ή στο μικρό ή στο τέταρτο...) και όμως αυτό πάλι ζηλεύει! Πού κάνω λάθος σαν γονιός;
Δεν πρέπει να ξεχνούμε πως η ζήλια είναι ένα φυσιολογικό συναίσθημα αντίδρασης. Η ζήλια δεν είναι παρά μια εκδήλωση πόνου και μια έκκληση για βοήθεια και καλοσύνη από τον ενήλικα. Το παιδί που ζηλεύει αγαπά και μισεί συγχρόνως. Αν οι γονείς δεν κάνουν τραγικά λάθη, όπως καταστολή και τιμωρία της εκδήλωσης της ζήλιας ή διάπραξη αδικίας, η επιθετική συμπεριφορά εξαλείφεται.
Η έκφραση της ζήλιας εκφράζει και τη γενικότερη δομή της οικογένειας που χτίζεται γύρω από εφτά μεγάλους άξονες: (1) τη συζυγική σχέση, (2) τη σχέση των γονιών με καθένα από τα παιδιά τους, (3) τις σχέσεις μεταξύ αδελφών, (4) τη σχέση της οικογένειας με τον έξω κόσμο, (5) τις επαγγελματικές υποχρεώσεις των γονιών, (6) το διαθέσιμο οικογενειακό χρόνο και (7) το σύστημα διαπαιδαγώγησης που υιοθετεί η οικογένεια.
Κάθε αδελφική σχέση είναι ιδιαίτερη και χαρακτηρίζεται από την ακολουθία των γεννήσεων, το φύλο, τις περιστάσεις της γέννησης και τον αριθμό των παιδιών που την αποτελούν, τη φύση και την ιδιοσυγκρασία του κάθε παιδιού και την άποψη του γονιού για το κάθε παιδί...
Είναι φανερό πως για να αντιμετωπίσουμε τη ζήλια θα πρέπει να δούμε το θέμα , όχι μόνο από την άποψη του «πόση σημασία» δίνουμε στο παιδί που ζηλεύει, αλλά και από την άποψη της γενικότερης μας στάσης απέναντι στην αδελφική σχέση.
Η ζήλια είναι το δυσάρεστο συναίσθημα που νιώθει κάποιος όταν πιστεύει πως ένας άλλος είναι ανώτερος από εκείνον ή αγαπιέται περισσότερο από εκείνον.
Η ζήλια είναι κάτι το «κακό», κάτι το οποίο μπορούμε να αποφύγουμε;
Όχι! Είναι ένα απολύτως φυσιολογικό συναίσθημα αντίδρασης. Το παιδί δεν μπορεί να φανταστεί ότι θα πρέπει να μοιράζεται την αγάπη των γονιών του. Είναι μέρος της φυσιολογικής ανάπτυξης του παιδιού και μια άριστη εμπειρία να ξεπεράσει το παιδί τον εαυτό του, να προοδεύσει και να δομηθεί. Ο ανταγωνισμός ανάμεσα στ΄αδέλφια είναι και συναγωνισμός, που βοηθά τα παιδιά μιας οικογένειας να μεγαλώσουν. Η ζήλια είναι ο θεμέλιος λίθος της εικόνας του εαυτού μας, αλλά και της αποδοχής του εαυτού μας. Ο αδελφός ή η αδελφή παίζουν σημαντικό ρόλο στην κατασκευή της προσωπικότητας του παιδιού. Ο «άλλος» επιτρέπει στο κάθε παιδί να αυτοπροσδιοριστεί καλύτερα, μέσω του εντοπισμού της διαφοράς και της ομοιότητας.
Πώς εκδηλώνεται η ζήλια;
Η ζήλια μπορεί να εκφραστεί με πολλούς τρόπους από τα παιδιά. Ορισμένα εκφράζουν το φόβο πως τα αγαπούν λιγότερο με απόσυρση, άλλα με επιθετικότητα ή διαταραχή της συμπεριφοράς. Κάποια επιλέγουν να απομονωθούν, ενώ άλλα παλινδρομούν και φέρονται σα «μικρότερα».
Παίζει ρόλο η θέση στη σειρά γέννησης του παιδιού, στην ένταση των αντιδράσεων της ζήλιας;
Από τα συναισθήματα ζήλιας δεν γλιτώνει κανένα παιδί της οικογένειας, όποια κι αν είναι η θέση του! Πόσο τυχερό δηλαδή πρέπει να αισθάνεται ένα παιδί που μοιράζεται το δωμάτιο, τα παιχνίδια ή τη σημασία των γονιών και των συγγενών του με τ΄αδέλφια του;
Ο πρωτότοκος χάνει το θρόνο του, ζηλεύει την τρυφερότητα που δείχνουν οι γονείς προς τον «εισβολέα», το δευτερότοκο. Από τη μεριά το, ο δεύτερος ζηλεύει τα προνόμια που απολαμβάνει ο μεγαλύτερος, λόγω της ηλικίας του. Αν γεννηθεί και τρίτο παιδί, ο δευτερότοκος μεταμορφώνεται σε «μεσαίο» και αναρωτιέται γιατί να έχει έναν πιο μεγάλο που του λέει τι να κάνει κι έναν πιο μικρό που είναι φοβερά χαϊδεμένος. Ο μικρός πάλι, ζηλεύει αυτά που οι άλλοι δυο γνώρισαν προτού ο ίδιος γεννηθεί και ... πάει λέγοντας ...
Η ένταση των αντιδράσεων της ζήλιας εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως την ευφυία των παιδιών, τα όρια αντοχής τους στην αποστέρηση και τις σχέσεις που το καθένα έχει με τους γονείς του, καθώς και από τις αντιδράσεις των γονιών στις πρώτες εκδηλώσεις της ζήλιας τους.
Ποια θεωρείται η ιδανική διαφορά ηλικίας ανάμεσα στ΄αδέλφια, ώστε η ζήλια να είναι λιγότερη;
Οι νέες έρευνες δείχνουν ότι η ιδανική διαφορά ηλικίας είναι έξι με εφτά χρόνια. Είναι η ηλικία που
(α) μειώνεται η επιθετικότητα
(β) το παιδί είχε το χρόνο να δημιουργήσει τις προσωπικές του οικογενειακές αναμνήσεις
(γ) έχει κερδίσει την αυτονομία του και
(δ) έχει ήδη φίλους, εκτός από γονείς και έτσι έχει λιγότερο ανάγκη την παρουσία τους.
Η ζήλια έχει την ίδια ένταση ανάμεσα στ΄αδέλφια του ίδιου ή διαφορετικού φύλου;
Όταν το φύλο είναι το ίδιο, οι ανταγωνισμοί είναι εντονότεροι στο πλαίσιο της αδελφικής σχέσης. Οι συγκρίσεις είναι πιο άμεσες σε όλους τους τομείς και αφορούν τη σχολική επίδοση, τις αθλητικές επιδόσεις, την ομορφιά, την κοινωνικότητα κ.λ.π. Ο ανταγωνισμός για την απόσπαση της προσοχής του γονιού είναι συχνά τρομακτικός!
Στην περίπτωση που τ΄αδέλφια είναι διαφορετικού φύλου, υπάρχει και η δικαιολογία ότι ο άλλος είναι όντως «διαφορετικός» και έτσι μειώνονται κάπως οι συγκρίσεις. Όμως και πάλι δε θα αποφευχθούν οι διαμάχες εξαιτίας των διαφορετικών προσανατολισμών λόγω φύλου και των διαφορετικών ενδιαφερόντων. Εδώ μεγάλο ρόλο , θα παίξουν και οι «προτιμήσεις» της μαμάς και του μπαμπά προς κάποιο από τα παιδιά τους.
Δίνω περισσότερη σημασία στο πρώτο (ή στο μεσαίο ή στο μικρό ή στο τέταρτο...) και όμως αυτό πάλι ζηλεύει! Πού κάνω λάθος σαν γονιός;
Δεν πρέπει να ξεχνούμε πως η ζήλια είναι ένα φυσιολογικό συναίσθημα αντίδρασης. Η ζήλια δεν είναι παρά μια εκδήλωση πόνου και μια έκκληση για βοήθεια και καλοσύνη από τον ενήλικα. Το παιδί που ζηλεύει αγαπά και μισεί συγχρόνως. Αν οι γονείς δεν κάνουν τραγικά λάθη, όπως καταστολή και τιμωρία της εκδήλωσης της ζήλιας ή διάπραξη αδικίας, η επιθετική συμπεριφορά εξαλείφεται.
Η έκφραση της ζήλιας εκφράζει και τη γενικότερη δομή της οικογένειας που χτίζεται γύρω από εφτά μεγάλους άξονες: (1) τη συζυγική σχέση, (2) τη σχέση των γονιών με καθένα από τα παιδιά τους, (3) τις σχέσεις μεταξύ αδελφών, (4) τη σχέση της οικογένειας με τον έξω κόσμο, (5) τις επαγγελματικές υποχρεώσεις των γονιών, (6) το διαθέσιμο οικογενειακό χρόνο και (7) το σύστημα διαπαιδαγώγησης που υιοθετεί η οικογένεια.
Κάθε αδελφική σχέση είναι ιδιαίτερη και χαρακτηρίζεται από την ακολουθία των γεννήσεων, το φύλο, τις περιστάσεις της γέννησης και τον αριθμό των παιδιών που την αποτελούν, τη φύση και την ιδιοσυγκρασία του κάθε παιδιού και την άποψη του γονιού για το κάθε παιδί...
Είναι φανερό πως για να αντιμετωπίσουμε τη ζήλια θα πρέπει να δούμε το θέμα , όχι μόνο από την άποψη του «πόση σημασία» δίνουμε στο παιδί που ζηλεύει, αλλά και από την άποψη της γενικότερης μας στάσης απέναντι στην αδελφική σχέση.
Πώς θα αντιμετωπίσω τη ζήλια του παιδιού μου;
Ακολουθούν κάποιες πρακτικές εισηγήσεις:
• Ασχοληθείτε εναλλάξ με τα παιδιά σας. Θα πρέπει να φροντίσετε να υπάρχει ισορροπία και να διαθέσετε ξεχωριστό χρόνο σε όλα τα παιδιά της οικογένειας
• Μην υποχρεώνετε το πρωτότοκο παιδί να «μεγαλώσει» απότομα. Αφήστε το να ζει σαν παιδί της ηλικίας του, δώστε του καμιά φορά την άδεια να είναι «μικρό»
• Ενθαρρύνετε το παιδί σας να εκφράσει όλα όσα νιώθει και δείξτε κατανόηση και τρυφερότητα. Μην επιβεβαιώνετε άθελα σας αυτό που το παιδί φοβάται, δηλαδή την απώλεια της αγάπης σας
• Αποφύγετε τις συγκρίσεις (για ομορφιά, σχολική επίδοση, αθλητικές επιδόσεις κ.λ.π.). Δεχτείτε τη διαφορετικότητα των παιδιών σας!
• Αφήστε κάποιες φορές το νεογέννητο με τους παππούδες ή με κάποιους φίλους. Έτσι θα μπορέσετε να αφιερώσετε τον ελεύθερο χρόνο σας στα άλλα σας παιδιά
• Ας έχει το κάθε παιδί και τα δικά του παιχνίδια, το δικό του χώρο (δωμάτιο ή έστω μια γωνιά ή ένα συρτάρι αποκλειστικά δικό του...). Τα αδέλφια δεν είναι απαραίτητο να τα μοιράζονται όλα και να παίζουν συνεχώς μαζί!
• Αφήστε το πρωτότοκο να αναλάβει περισσότερα καθήκοντα, αν είναι έτοιμο, αντίστοιχα όμως θα πρέπει να απολαμβάνει περισσότερα προνόμια και περισσότερη ελευθερία
• Μην κρύβεστε και μη λέτε ψέματα! Εκφράστε την ξεχωριστή αγάπη σας προς όλα τα παιδιά σας, χωρίς να φοβάστε την αντίδρασή τους
• Χρειάζεται σαφήνεια και ακρίβεια στη ρύθμιση της επικοινωνίας στην οικογένεια (ποιος μιλά και πότε, κανείς δε διακόπτεται...). Η συνεργασία στις οικιακές εργασίες, η διάταξη των θέσεων στο αυτοκίνητο και στο τραπέζι, η σειρά στο μπάνιο και στον ύπνο, το ποιος παίρνει δώρο όταν ένα από τα παιδιά γιορτάζει(!) κ.λ.π., κ.λ.π. θα πρέπει να διευθετηθούν πολύ συγκεκριμένα
• Αποφύγετε τις παγίδες του «ποιος άρχισε» και του «ποιος φταίει». Δε γίνεται να φταίει πάντα ο μεγάλος ή πάντα ο μικρός... Στηρίξετε την ικανότητα των παιδιών να βρίσκουν μόνα τους τη λύση. Τα αδέλφια πρέπει να βρουν την τάξη μόνα τους, μέσα από την εμπειρία. Μη λαμβάνετε θέση και εκφράστε την απεριόριστη αγάπη σας και στο «δύσκολο» παιδί σας. Βοηθήστε το να αποδεχτεί τη θέση και την πορεία του. Αν συστηματικά χειραγωγείται συναισθηματικά από τ’ αδέλφια του κάποιο παιδί σας, βοηθήστε το να αντιδράσει και να αναπτύξει τις συναισθηματικές του άμυνες. Αν τίθεται θέμα ασφάλειας ή συστηματικής εκμετάλλευσης, τότε παρεμβαίνετε χωρίζοντας απλώς τους «μονομάχους»
• Θέστε σαφείς κανόνες που θα εμποδίσουν την επιθετική συμπεριφορά μεταξύ τους. Για παράδειγμα: το μεγαλύτερο παιδί δε χτυπά το μικρότερο, έχει όμως το δικαίωμα να αμυνθεί εφόσον εκείνο του επιτεθεί, ή απαγορεύονται οι βρισιές, τα επίθετα, οι κλωτσιές, οι δαγκωματιές, η ρίψη αντικειμένων κ.λ.π.
• Δεχτείτε όλα τα συναισθήματα των παιδιών σας, αλλά συγχρόνως βάλτε όρια στην ανάρμοστη συμπεριφορά, θέτοντας λογικές και σταθερές συνέπειες
• Με λίγα λόγια:
1. Χαλαρώστε και προσπαθήστε να είστε ειλικρινείς με τα παιδιά σας
2. Δώστε απλόχερα αγάπη
3. Αφιερώστε χρόνο στα παιδιά σας. Μια φορά μεγαλώνουν και σας χρειάζονται...
4. Παρεμβαίνετε μόνο εκεί που είναι απόλυτα αναγκαίο
5. Θέστε ξεκάθαρα όρια και αφήστε το παιδί να υποστεί τις συνέπειες από την παράβασή τους
6. Αποδεχτείτε τη διαφορετικότητα των παιδιών σας και προπαντός
7. Ξεπεράστε την ειδυλλιακή εικόνα της οικογένειας, στην οποία όλοι είναι πάντα αγαπημένοι και μονιασμένοι!!!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου